ΑΡΧΑΙΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Η πόλη και η Χερσόνησος των Μεθάνων αναφέρονται για πρώτη φορά σε γραπτά κείμενα από τους ιστορικούς Θουκυδίδη (5ος αιώνας π.Χ.), Διόδωρο το Σικελό (1ος αι..π.Χ.), από τους Γεωγράφους, Στράβωνα (1ος αιώνας π.Χ.) και Κλαύδιο Πτολεμαίο (2ος αιώνας μ.Χ.) από τον Λατίνο ποιητή Οβίδιο (1ος αιώνας π.Χ.) καθώς και από τον μεγάλο περιηγητή της Αρχαιότητας Παυσανία (2ος αιώνας π.Χ.). Αργότερα αναφέρονται από τον Ιεροκλή (6ος αιώνας μ.Χ).

Η χερσόνησος έχει δείγματα συνεχόμενης κατοίκησης που ξεκινούν από την Νεολιθική εποχή, σύμφωνα με τα σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα στο Παλαιόκαστρο (Βαθύ) που βρισκόταν η Ακρόπολη των αρχαίων Μεθάνων και στην κορυφή του βουνού της Χελώνας. Ένα ειδώλιο (κεφάλι) που βρέθηκε πριν μερικά χρόνια, είναι Κυκλαδίτικης τεχνοτροπίας, και ανάγεται στο 3.000 π.Χ.

Στην επόμενη περίοδο την Πρωτοελλαδική (2800-1900 π.Χ.) φαίνεται να υπάρχει πιο έντονη κατοίκηση στην περιοχή. Πρωτοελλαδικοί οικισμοί εντοπίστηκαν στον Ισθμό και στο νησάκι των Μεθάνων.

Στην Υστεροελλαδική, Μυκηναϊκή εποχή οι κάτοικοι της περιοχής είναι οι Ίωνες. Έχτισαν τους οικισμούς τους στην περιοχή του Μεγαλοχωρίου, στο υψίπεδο Θρονί και στη Χελώνα. Με την έναρξη των ιστορικών χρόνων τα Μέθανα όπως και η Καλαύρεια δέχτηκαν ειρηνικά τους Δωριείς εποίκους.

Η επόμενη περίοδος είναι η Κλασική, περισσότερο γνωστή λόγω των πλουσιότερων πληροφοριών. Κυρίως για τα Μέθανα γνωρίζουμε ότι οχυρώνεται ο οικισμός του Μεγαλοχωρίου και χτίζονται νέοι οικισμοί στο Νησάκι Μεθάνων, στο Θρονί, στον Ογά και τη Μαγούλα, στη Καημένη Χώρα και τη Χελώνα. Από πληροφορίες των ιστορικών συμπεραίνεται ότι ο πληθυσμός της περιοχής της Χερσονήσου στα Κλασικά χρόνια θα ήταν περίπου 9.000 χιλ. άνθρωποι μαζί με τα Μέθανα.

Το πολίτευμα πρέπει να ήταν ολιγαρχικό. Στα Ελληνιστικά χρόνια τα Μέθανα και η Καλαύρεια ήσαν ανεξάρτητα, ενώ εκείνη τη περίοδο αρχίζουν να χρησιμοποιούνται οι λουτρικές εγκαταστάσεις στην Πηγή της Βρωμολίμνης (Άγιος Χαράλαμπος) και της Κάτω Μούσκας. Τον 4ο και 3ο αιώνα π.Χ. τα Μέθανα πρέπει να είχαν κάποιο βαθμό ανεξαρτησίας, αφού έκοβαν και δικά τους νομίσματα τα οποία παρίσταναν την κεφαλή του Ηφαίστου (αρχαιοελληνική θεότητα της φωτιάς και των ηφαιστείων).

Στον δρόμο από Μέθανα προς Στραβόλογγο συναντάμε δεξιά μας, μέσα σε ελαιώνα αρχαίο πύργο, καλοδιατηρημένο οικοδόμημα του 4ου αι.π.χ., με λαξευτές ηφαιστειακές πέτρες και μία εντυπωσιακή πύλη.

Τον 3ο αιώνα π.Χ. στην περίοδο των Ελληνιστικών χρόνων που βασιλιάς ήταν ο Μακεδόνας Αντίγονος Γονατάς (283- 239 π.Χ.), το ηφαίστειο των Μεθάνων εξερράγη και την ίδια περίοδο η Χερσόνησος κατακτήθηκε από την δυναστεία των Πτολεμαίων για ένα περίπου αιώνα και ονομάστηκε Αρσινόη προς τιμήν τις συζύγου του Πτολεμαίου του 4ου.

Δείγματα κατοίκησης και πολιτισμών διαφορετικών χρονολογικών περιόδων θα συναντήσουμε σε όλη σχεδόν την επιφάνεια της χερσονήσου.
Σχετικά πρόσφατα, το 1990, η αρχαιολόγος Ελένη Κονσολάκη έκανε μία πολύ σημαντική ανακάλυψη προιστορικού μυκηναικού οικισμού (13ου-14ου π.Χ. αι.) στον λόφο με το εκκλησάκι των Αγ. Κωσταντίνου και Ελένης, 1.5 χλμ. από τα Μέθανα, στον δρόμο προς Κυψέλη.
Επίσης ερείπια μυκηναικής ακρόπολης διασώζονται στον λόφο ΟΓΑ (που πήρε το όνομά του από τον πύργο ενός Αγά που βρισκόταν στην περιοχή αυτή), ανατολικά της Κυψέλης με πανέμορφη θέα ανατολικά προς τον Πόρο και το πετροκάραβο.

Κατά τους Βυζαντινούς και Μεσαιωνικούς χρόνους οι κυριότεροι οικισμοί είχαν αναπτυχθεί στην έρημη σήμερα Παναγίτσα, στις κορυφές της Χελώνας και του Προφήτη Ηλία, όπου διασώζονται λείψανα κατοίκησης, και στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας, δυτικά της Κουνουπίτσας, όπου θα συναντήσουμε και δύο από τις παλαιότερες διασωζόμενες μεταβυζαντινές εκκλησίες των Μεθάνων, τον Αγιο Δημήτριο και τον Αγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, με πανέμορφες τοιχοποιείες και αγιογραφίες.

Σημειωτέον ότι το στενό που ενώνει την Πελοπόννησο με τη χερσόνησο των Μεθάνων και ολόκληρη η χερσόνησος των Μεθάνων έχει χαρακτηριστεί ως Αρχαιολογικός χώρος από την Αρχαιολογική Υπηρεσία.

ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Στα Ρωμαϊκά χρόνια υπήρχε ο ναός του Σαράπιδος και της Ίσιδος, ενώ στην πρώιμη Βυζαντινή περίοδο χτίστηκαν Παλαιοχριστιανικές βασιλικές και πρώιμες βυζαντινές εκκλησίες που διατηρήθηκαν μέχρι το τέλος του 6ου ή τις πρώτες δεκαετίες του 7ου αιώνα μ.Χ.

Γραπτές πληροφορίες για την Βυζαντινή περίοδο, δηλαδή από το 330 μ.Χ έως το 1453 και κατά τα πρώτα 150 περίπου χρόνια της Τουρκοκρατίας δεν έχουμε.

Όμως μελετώντας τα διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα είναι δυνατόν να προχωρήσουμε στην ανασύσταση του ιστορικού παρελθόντος της συγκεκριμένης περιόδου.

Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι η Χερσόνησος είχε λίγους κατοίκους και μάλλον μόνο 2 μεγάλους οικισμούς. Έναν στην περιοχή της Παναγίτσας και έναν ακόμη στην περιοχή του Προφήτη Ηλία. Κάποιο μικρό χωριό φαίνεται ότι υπήρχε γύρω από την Εκκλησία της Αγίας Βαρβάρας.

ΝΕΟΤΕΡΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Σημαντική αλλαγή όσον αφορά τα πληθυσμιακά στοιχεία της περιοχής, παρατηρείται από την Επανάσταση του 1821 και μετά. Αξίζει πάντως εδώ να αναφερθεί ότι κατά την διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821 στα Μέθανα κατέφυγαν για αποτελεσματική προστασία από την τουρκική βαρβαρότητα εκατοντάδες πρόσφυγες, κυρίως γυναικόπαιδα.

 Στην περιοχή αυτή κατέφυγε το 1826-27 ο αξιωματικός Κάρολος Φαβιέρος μαζί με λίγους στρατιώτες, όπου και έχτισε το γνωστό Κάστρο του Φαβιέρου στην περιοχή του Στενού.

 Έτσι, ενώ μέχρι το 1821 οι κάτοικοι της χερσονήσου των Μεθάνων δεν ξεπερνούσαν τους 500-600, παρατηρούμε ότι το 1830 φθάνουν τους 1349 και το 1870 τους 1946, το 1879 τους 2.149, το 1889 είχε 2.042, το 1907 είχε 2.678 και το 1920 είχε 2320.

Γύρω στο 1870, ιδρύεται η Λουτρόπολη των Μεθάνων και ταυτόχρονα αρχίζει η οργανωμένη χρήση των Πηγών για Ιαματικούς σκοπούς με τη χρήση των θειούχων αλιπηγών των Αγίων Αναργύρων. Στις αρχές οι λουόμενοι επισκέπτες προσέρχονταν εντός των λάκκων στους οποίους έτρεχε απ' ευθείας από τις πηγές ιαματικό νερό. Μετά από μερικά χρόνια κατασκευάστηκαν και διαρρυθμίστηκαν δώδεκα μεμονωμένες μικρές δεξαμενές και δυο κοινές μεγάλες (λούμπες).

Η συστηματική εκμετάλλευση των χλωρονατριούχων πηγών του Αγίου Νικολάου άρχισε το έτος 1904, με την κατασκευή κτιρίου.

Για τη χρήση των θερμών θειούχων λουτρών κατασκευάσθηκαν το 1906 δυο κτίρια με δέκα μαρμάρινους λουτήρες το καθένα. Τα κτίρια αυτά βρίσκονται αντίστοιχα δίπλα στο σημερινό κτίριο των "φυσικών λουτρών" και στην πηγή Παπαματθαίου, που σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο " Αι Πηγαί".

Το 1912 κατασκευάστηκε το πρώτον υδροθεραπευτήριο του Αγίου Νικολάου με 16 λουτήρες. Στο Υδροθεραπευτήριο αυτό έγινε ριζική ανακαίνιση και επέκταση σύμφωνα με το πρόγραμμα ανασυγκρότησης, χρηματοδοτούμενο από το σχέδιο "Μάρσαλ".

Στους σεισμούς του 1922 τα νερά των πηγών εξαφανίσθηκαν, προσωρινά και μετά από ένα ημίωρο επανήλθε κανονικά η ροή τους. Μετά το γεγονός αυτό παρατηρήθηκε αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων κατά 1-2 βαθμούς.

Το έτος 1930 ανεγέρθη το υδροθεραπευτήριο των θειούχων πηγών του Δημοσίου με 40 μαρμάρινους λουτήρες και τέλος το 1936 ανεγέρθη το υδροθεραπευτήριον "Αι Πηγαί" του Διαμαντόπουλου με 22 μαρμάρινους λουτήρες.

Στη διάρκεια του Μεσοπολέμου 1920-1940 τα Μέθανα ως Χερσόνησος και τα Λουτρά ως πόλη, γνώρισαν σημαντική ανάπτυξη.

Μετά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πόλεμου η ανάπτυξη άρχισε σιγά- σιγά να αλλάζει την όψη των Μεθάνων. Αυξήθηκαν τα τουριστικά καταλύματα, κατασκευάστηκαν ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι και έγινε η σύνδεση με πλοίο των Μεθάνων με τον Πειραιά.

Ο πληθυσμός όλης της χερσονήσου των Μεθάνων από 2.413 το 1961, έπεσε στους 2.233 το 1971. Σήμερα, ο πληθυσμός της Χερσονήσου των Μεθάνων ανέρχεται σε 2.300 κατοίκους (απογραφή 2001) με τον τουρισμό και τη γεωργία να παραμένουν οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες των δημοτών της χερσονήσου.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΜΕΘΑΝΩΝ

Η Κοινότητα των Μεθάνων έως ότου καταλήξει στην σημερινή της μορφή πέρασε από διαδοχικές αλλαγές στην διοικητική της υπόσταση οι οποίες και απεικονίζονται παρακάτω επεξηγηματικά:

1. Με Β.Δ. της 20ης Νοεμβρίου 1857 (ΦΕΚ 43), μετατέθηκε η έδρα του Δήμου από το χωριό Κουνουπίτσα, στο χωριό Βρωμολίμνη

2. Με Β.Δ. της 29ης Δεκεμβρίου 1866 (ΦΕΚ 4/1867), η έδρα του Δήμου επανήλθε στην Κουνουπίτσα από το χωριό Βρωμολίμνη

3. Το Β.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου 1879 (ΦΕΚ 64), κατέταξε το Δήμο στη Β' τάξη, με πληθυσμό 2.149 κατοίκους

4. Με Β.Δ. στις 19-6-1881, η χερσόνησος είχε ανακηρυχθεί Δήμος με δύο πρωτεύουσες: α. Για το διάστημα 13/9-13/4 κάθε χρόνου, την Κουνουπίτσα, και β. για το διάστημα από 13/4-13/9 τη Βρωμολίμνη.

5. Το1998 με το "Σχέδιο Καποδίστριας" έγιναν ένας Δήμος για πρώτη φορά μετά το 1912.

6. To Μάιο του 2010 με το Νόμο "Καλλικράτη", ν. 3852/2010 (ΦΕΚ 87 Α΄),ενώθηκαν με το Γαλατά και την υπόλοιπη Τροιζηνία σε ένα Δήμο.

Τα στοιχεία των Διοικητικών μεταβολών από την ιστοσελίδα www.koutouzis.gr